کربوکسیلیک اسید
کربوکسیلیک اسیدها دستهای از ترکیبهای آلی هستند که یک یا چند گروه عاملی کربوکسیل«COOH-» در آنها یافت میشود.متانوییک اسید سادهترین و اتانوییک اسید آشناترین آن هاست. کربوکسیلیک اسیدهای سبک (حداکثر تا چهار اتمکربن)به خوبی در آب حل میشودولی با افزایش طول زنجیره کربنی از انحلال پذیری آنها در آب کم میشودبه طوری که بسیاری از آنها در عمل در آب نا محلولند. کربوکسیلیک اسیدها اسیدهای ضعیفی هستند و بر اثر حل شدن در آب تعدادی از مولکولهای آنها پروتون اسیدی خود را به مولکولهای آب میدهندو به سرعت به حالت تعادل میرسند.
این اسیدها یک، دو یا چند عاملی هستند که به اسیدهای آلی چند عاملی پلی الکترولیک میگویند.
نام | نام دیگر | فرمول شیمیایی | pKa |
---|---|---|---|
فرمیک اسید | جوهر مورچه | HCO2H | ۳.۷۷ |
اتانوییک اسید | استیک اسید-سرکه | CH3COOH | ۴.۷۶ |
پروپانوییک اسید | - | C2H5COOH | |
بوتانوییک اسید | بوتریک اسید | C3H7COOH | |
دیاتانوییک اسید | اگزالیک اسید | HO2CCO2H | ۱.۲۷ |
سوکسینیک اسید | - | ||
آبیتیک اسید | - | ||
بنزوییک اسید | - | C6H5CO2H |
نام گذاری به روش کهن
در این روش از نامی که از دیر باز برای آن به کارمی رفته بهره میجویند. مانند:استیک اسید.
این روش امروزه با وجود شمار فراوان ترکیبهای آلی کم کاربرد تر شده ولی هنوز در کاربردهای تجاری از همین روش بهره میگیرند.
نام گذاری به روش آیوپاک
- برای نام گذاریاسیدهای تک عاملی به ته نام آلکان پسوند «اوئیک» افزوده شده و سپس نام اسید آورده میشود. مانند: «متانوئیک اسید»
- برای نام گذاریاسیدهای دو عاملی افزون بر افزودن «اوئیک اسید» به ته نام آلکان پیشوند «دی» نیز به آغاز نام اسید افزوده میشود. مانند:«دی بوتانوئیک اسید»
روشهای فرآوری
- اکسید کردن آلدهیدها یا الکلها.
- ازن کافت آلکنها.
- تخمیر که به ویژه در فرآوریاستیک اسید به فراوانی به کار گرفته میشود.
- ...
کاربردها
- اسیدهای آلی مادهٔ بسیار برجسته و ارزشمند در بدن جانوران است.
- چربیها خود گونهای از کربوکسیلیک اسیدها هستند.
- در بسیاری از خوراکیها ترش مزه اسید آلی میباشد و همچنین سرکه، آبلیمو و آبغوره کربوکسیلیک اسید هستند.
- پروتئینها گونهای از اسید آلی هستند که آمین اسید(اسید آمینه) گفته میشوند.
- فرآوری استر که از واکنش اسید آلی با الکل به دست میآید.
- ساخت شوینده ها مانند صابون.
این مطلب در تاریخ: یک شنبه 6 اسفند 1391 ساعت: 13:9 منتشر شده است